Ці варта пачынаць размову аб тым, што здарылася?
Ёсць сітуацыі, калі вы ведаеце ці здагадваецеся, што жанчына сутыкнулася з гвалтам, але сама яна пра гэта не гаворыць. У такім разе перш, чым паднімаць гэтую тэму, задумайцеся, навошта вы гэта робіце. Калі вы валанцёр і вам важна даведацца, якая дапамога патрэбна суразмоўніцы, — можна задаць ветлівае пытанне, не ўдаючыся ў падрабязнасці. Калі жанчына — ваша сяброўка і вы хочаце прапанаваць падтрымку, то можна спытаць яе, ці патрэбна ёй ваша дапамога і падтрымка.
Галоўнае — не задаваць пытанні проста з цікаўнасці і не распытваць аб дэталях, якія пацярпелая не гатова абмяркоўваць. Калі вы паспрабавалі пачаць размову, але суразмоўніца яго не падтрымала, — не трэба настойваць. Заўсёды памятайце пра асабістыя межы іншага чалавека.
Можна задаць адкрытае пытанне: «Ты хочаш пагаварыць аб тым, што здарылася?»
Калі суразмоўніца аддае перавагу не абмяркоўваць перажытае і імкнецца аднавіць звычайны рытм жыцця, значыць, зараз ёй гэта патрэбна. Паважайце яе рашэнне, не акцэнтуйце ўвагу на тым, што з ёй адбылося, і не распытвайце занадта часта аб яе самаадчуванні.
Як рэагаваць, калі мне расказалі пра перажыты гвалт?
З самага пачатку паспрабуйце адказаць сабе сумленна на пытанне, ці гатовыя вы зараз абмяркоўваць гэтую тэму. Людзі, якія пацярпелі ад гвалту, часта баяцца расказваць пра тое, што адбылося, таму што ведаюць, што іх гісторыя можа напалохаць ці шакаваць іншага чалавека — і ад гэтага яны адчуваюць сябе яшчэ горш. Калі вы разумееце, што можаце вельмі цяжка зрэагаваць, размову лепш перанесці.
У такой сітуацыі лепш за ўсё падзякаваць чалавеку за давер і растлумачыць, што вы ўспрымаеце блізка да сэрца тое, што адбываецца з ім і вам патрэбна трохі сабрацца з думкамі, перш чым вы будзеце гатовыя пачуць якія-небудзь дэталі. А пакуль што вы можаце прапанаваць яму іншую пасільную падтрымку: напрыклад, знайсці псіхолага, дапамагчы з пераездам ці прадуктамі. Разлічвайце свае сілы і рабіце тое, на што сапраўды здольныя прама зараз.
Як абмяркоўваць тое, што адбылося?
01. Не перакладайце размову да сябе
Не варта перабіваць пацярпелую, прыводзіць прыклады з уласнага жыцця, расказваць пра гісторыі, якія здарыліся з вашымі сяброўкамі, нават калі вам здаецца, што яны падобныя і іх вопыт можа чымсьці дапамагчы.
02. Не давайце парад
Часта з боку нам здаецца, што мы ведаем, якія дзеянні трэба распачаць чалавеку, каб выбрацца з цяжкай сітуацыі або аблягчыць свой стан. Насамрэч усё не так проста. У вашай суразмоўцы можа не быць рэсурсаў на тыя дзеянні, якія здаюцца вам простымі. Можа быць, ёсць абставіны, якія ёй перашкаджаюць. А можа, яна і сама ведае, як трэба паступіць, і ёй зараз патрэбен не дарадца, а суразмоўца. У любым выпадку, адзіная сітуацыя, у якой вы можаце даць чалавеку параду — гэта калі ён сам папрасіў вас пра гэта.
03. Гаварыце аб сваіх эмоцыях
Расказваць аб пачуццях, якія ў вас узнікаюць падчас размовы, — нармальна. Тым больш што часта людзі, якія перажываюць гвалт, могуць і самі не да канца разумець, што сітуацыя, у якой яны апынуліся, — не нармальная. Магчыма, калі вы паведаміце аб сваіх эмоцыях, гэта дапаможа суразмоўцы ўсвядоміць, што ёй патрэбна дапамога. Можна сказаць, напрыклад: «Мне так шкада, што гэта здарылася», «Я лічу, што гэта несправядліва ў адносінах да цябе», «Хвалююся за цябе». Галоўнае — не перацягваць размову на ўласныя эмоцыі, каб суразмоўніцы, якая перажыла гвалт, не прыйшлося вас зуспакойваць.
04. Не ацэньвайце дзеянні пацярпелай
Важна памятаць, што ў гвалце заўсёды вінаваты агрэсар. Нават калі ён сам сцвярджае, што яго справакавалі ці нават прымусілі праявіць гвалт. Выбар ёсць заўсёды. Нават калі вам здаецца, што ваша суразмоўніца пацярпела з-за таго, што была неасцярожная ці звязалася не з тым чалавекам, устрымайцеся ад папрокаў. Па-першае, ніякая асцярожнасць і прадбачлівасць не ратуе ад гвалту. Па-другое, як бы ні паводзіла сябе пацярпелая, гэта не апраўдвае чалавека, які здзейсніў злачынства. Па-трэцяе, калі навязваць пацярпелай пачуццё віны, яе стан ад гэтага можа стаць толькі горшым.
05. Не лайце агрэсара
Нават калі вы вельмі злыя, не трэба абзываць крыўдзіцеля апошнімі словамі і казаць пра яго абразліва — магчыма, прама зараз пацярпелая не гатова пачуць такое пра чалавека (напрыклад, калі гэта яе сваяк ці каханы). Яна можа пачаць бараніць яго. Ці, магчыма, гэта яе адштурхне і яна больш не звернецца да вас па дапамогу.
Як правільна прапанаваць дапамогу?
01. Нічога не навязвайце
Калі вам здаецца, што вы можаце дапамагчы суразмоўцы, — прапануйце ёй свае варыянты. Але калі яна не пагадзіцца, не трэба дамагацца і нагадваць ёй аб вашых прапановах. Калі ў будучыні яе сітуацыя стане толькі горшай, не трэба папракаць пацярпелую і казаць: «Я ж прапаноўвала…».
Ні ў якім разе не рабіце ніякіх крокаў, калі суразмоўца не прасіла вас аб гэтым і не пагаджалася на тое, каб вы ёй дапамагалі.
02. Спытайце, што вы можаце зрабіць
Можа, камусьці трэба дапамагчы знайсці лекара ці псіхолага, кагосьці проста трэба выслухаць. Няхай суразмоўца сама вырашыць, што ёй неабходна прама зараз.
03. Не рабіце немагчымага
Аказвайце тую дапамогу, на якую ў вас ёсць сілы і рэсурсы. Калі, спрабуючы выручыць сяброўку ці знаёмую, вы самі выгарыце, захварэеце ці апынецеся ў цяжкай сітуацыі, лепш ад гэтага нікому не стане.
